Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Skępe. Zapomniany cmentarz żydowski. Urządzają tu zakrapiane imprezy [ZDJĘCIA]

Ewelina Fuminkowska
Ewelina Fuminkowska
Cmentarz żydowski to miejsce zapomniane. Młodzi urządzają tam zakrapiane imprezy
Cmentarz żydowski to miejsce zapomniane. Młodzi urządzają tam zakrapiane imprezy Ewelina Fuminkowska
Dawny żydowski cmentarz w Skępem to miejsce zapomniane. Mało, kto wie, gdzie się znajduje. Zniszczony i zarośnięty. Jedni urządzają tam nieświadomie spotkania przy mocniejszych napojach, inni chcą uchronić miejsce od zapomnienia.

Upamiętnienie miejsca, gdzie był żydowski cmentarz w Skępem, zainicjowali mieszkańcy we współpracy z wolontariuszami, bydgoską Fundacją AriAri i Stowarzyszeniem Grupa Historyczno-Poszukiwawcza GUSTAW. Cmentarz znajduje się na skarpie nad jeziorem Małym.

- Pierwsze wzmianki o społeczności żydowskiej w Skępem pochodzą z końca XVIII wieku. W 1793 r. w miejscowości Skępe mieszkało sześć osób narodowości żydowskiej. W 1826 r. na 978 mieszkańców Skępego 55 stanowili Żydzi. W 1921 r. w Skępem odnotowano 268 osób narodowości żydowskiej, w Wymyślinie - 22, w 1933 r. - 276. Przed wybuchem II wojny światowej mieszkało w Skępem i w gminie Skępe 300 obywateli tej narodowości – podaje Bożena Ciesielska, mieszkanka Skępego i pasjonatka historii.

Trwa głosowanie...

Czy wiesz, gdzie znajduje się cmentarz żydowski w Skępem?

Do majątku gminy żydowskiej należała rzeźnia drobiu, place, grunty, bóżnica, mykwa (rytualna łaźnia) oraz cmentarz z budynkiem znajdujący się na skarpie nad Jeziorem Małym. Drewniana parterowa synagoga stała przy ulicy Dobrzyńskiej. Po wybuchu II wojny światowej Niemcy rozpoczęli nieludzkie traktowanie społeczności żydowskiej. W październiku 1939 r. rozstrzelano 4 osoby w lesie w Karnkowie. W grudniu 1939 r. skępscy Żydzi zostali zmuszeni do opuszczenia swoich domów. Większość trafiła do getta w Warszawie.

- Część została przewieziona do innych gett (Legionowo, Pabianice, Płońsk, Łódź, Sierpc, Ciechanów, Gostynin, Płock i Konin). Prawie wszyscy zostali zamordowani. Wojnę przeżyło tylko kilka osób. Rywka Pozmanter z córką ukrywały się we wsi Bógzapłać (gm. Skępe) u rodziny Puszkiewiczów. Po wojnie do Skępego wrócili nieliczni mieszkańcy narodowości żydowskiej – opowiada nasza rozmówczyni.

Niewiele zostało po Żydach w Skępem. W Yad Vashem w Dolinie Gmin Żydowskich znajduje się na płycie napis „SKEPE”. - Śladem bytności Żydów w Skępem jest budynek mykwy wzniesiony nad Jeziorem Skępskim (Małym). Został znacznie przebudowany i stanowi własność prywatną. Śladem są jeszcze nieliczne fotografie, które ocalały i domy w centrum Skępego. Pozostał cmentarz, który został wpisany do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Stanowi własność Urzędu Miasta i Gminy w Skępem – dodaje Bożena Ciesielska.

Nie wiadomo, kiedy były pierwsze pochówki na cmentarzu. Ostatnie prawdopodobnie w 1939 roku. W czasie wojny cmentarz został zniszczony. Istnieją różne hipotezy, kto i kiedy tego dokonał. Wiadomo, że drewnianą synagogę spalili Niemcy na przełomie lat 1941 – 1942.
- Na nieczynnym cmentarzu o powierzchni 0,20 ha zachowało się kilka sztuk podstaw, na których stały macewy. Nie zachowały się nagrobki, ale jest duży fundament grobowca. Postacią, która mogła mieć taki grobowiec, mógł być rabin Zontag zmarły w Skępem. Skępski fundament zbudowany z cegły ma wymiary 228 cm na 353 cm. Być może jest to grobowiec rodzinny – dodała Bożena Ciesielska.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Niedziele handlowe mogą wrócić w 2024 roku

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na lipno.naszemiasto.pl Nasze Miasto