Kraków jako pierwsze polskie miasto odzyskał niepodległość. Świętujemy 105. rocznicę wyzwolenia spod władzy zaborczej

Obchody rozpoczęła uroczysta zmiana warty, po której nastąpiło ślubowanie nowo przyjętych Strażników Miejskich Miasta Krakowa. Oprawę uroczystości zapewnili: uczniowie IV Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Kościuszki i Szkoły Muzycznej I i II st. im. Bronisława Rutkowskiego (młodzież zaprezentowała program artystyczny) oraz Kompania Honorowa Straży Miejskiej Miasta Krakowa.

Ponadto na grobie kpt. Antoniego Stawarza na cmentarzu Rakowickim złożono kwiaty i zapalono znicz "Kraków pamięta". A na stadionie Międzyszkolnego Ośrodka Sportowego Kraków "Zachód" przy pl. Na Groblach 23 odbył się bieg sztafetowy reprezentacji krakowskich liceów o szablę kpt. Antoniego Stawarza. Zwycięzcami biegu zostali uczniowie VII LO im. Zofii Nałkowskiej (czas zwycięskiej drużyny to 6 minut 47 sekund 95 setnych).

We wtorek, 31 października, w południe przedstawiciele władz miasta, Rady Miasta Krakowa oraz Rad Dzielnic I i XIII złożą kwiaty pod tablicą na wieży Ratuszowej w Rynku Głównym.

Kraków - w ramach obchodów rocznicy - został udekorowany biało-niebieskimi flagami. Na ulice Krakowa wyjechałyu tramwaje i autobusy z flagami miejskimi. Podświetlone w barwach biało-niebieskich będą po zmroku: kładka im. Bernatka i estakada Lipska-Wielicka.

I wojna światowa zakończyła się w Krakowie 31 października 1918 roku. Tego dnia Kraków przestał być częścią habsburskiej monarchii i stał się częścią niepodległej Polski - państwa, które oficjalnie miało powstać dopiero 11 listopada 1918 roku. W październiku mieszkańcy Krakowa postanowili wziąć sprawy w swoje ręce. Polscy posłowie do austriackiego parlamentu oraz austriaccy oficerowie polskiej narodowości doprowadzili do pokojowego przejęcia władzy. W Krakowie symboliczny wymiar miało przejęcie przez polskich żołnierzy - ubranych jeszcze w austriackie mundury - odwachu pod Wieżą Ratuszową. Budynek został przejęty przez Polaków, powieszono polskie flagi. Miasto zostało przejęte bezkrwawo. Dzięki determinacji i błyskawicznemu tempu działań Kraków odzyskał niepodległość dużo wcześniej niż inne miasta.

Antoni Stawarz, inicjator akcji oswobodzenia Krakowa był żołnierzem, kapitanem Wojska Polskiego, w czasach I wojny światowej porucznikiem armii austro-węgierskiej. W 1918 r. stworzył w wojsku organizację spiskową. 30 października żołnierze pod jego dowództwem opanowali dworzec kolejowy w Płaszowie. Dzień po powstaniu kapitan Stawarz z żołnierzami zajął austriackie koszary w Podgórzu, a następnie cały Kraków. Do wojska tłumnie przyłączali się mieszkańcy miasta, wśród nich liczni gimnazjaliści i studenci.

Inicjator akcji otrzymał dzień po przewrocie (1 listopada 1918 r.) stopień kapitana. W pierwszych dniach listopada Antoni Stawarz zorganizował pierwszą pomoc dla walczącego Lwowa - karabiny maszynowe z amunicją. Wkrótce sam wyruszył pod Lwów - na własną prośbę uczestniczył w walkach z Ukraińcami, sformował także ochotniczy batalion piechoty ziemi tarnowskiej, później włączony do tarnowskiego 16. pułku piechoty.

Podczas wojny polsko-bolszewickiej służył w żandarmerii. W 1921 r. powrócił do tarnowskiej "szesnastki", w której pełnił funkcje dowódcy kompanii i adiutanta batalionu. Należał do zorganizowanego w 1924 r. Związku Uczestników Oswobodzenia Krakowa.

Od 1927 r. służył w 78 pułku piechoty w Baranowiczach. W 1929 roku został zwolniony z wojska. Zamieszkał najpierw w Prokocimiu (wówczas jeszcze podkrakowskiej wsi), a od 1935 już w Krakowie, gdzie rozpoczął wtedy pracę jako urzędnik kontraktowy w magistracie. W czasie II wojny światowej był członkiem Armii Krajowej. Zmarł w 1955 r., spoczywa na cmentarzu Rakowickim. Jego imię nosi jedna z uliczek na krakowskim Podgórzu. Kpt. Stawarz długo pozostawał postacią zapomnianą, dopiero od lat 90. XX wieku przywrócono w Krakowie pamięć o tym bohaterze.

Porucznik Ludwik Iwaszko - drugi, obok Stawarza, bohater tamtych dni - prowadził jeden z oddziałów, który przejął wszystkie obiekty wojskowe w Krakowie. Tuż po wydarzeniach krakowskich, 2 listopada 1918 r., Iwaszko wyruszył na odsiecz Lwowa, gdzie walczył aż do wyparcia Ukraińców z Galicji. W 1920 r. brał udział w wojnie z bolszewikami w armii gen. Kazimierza Sosnkowskiego. Uczestniczył w I, II i III Powstaniu Śląskim. W sierpniu 1939 r. wyruszył na wojnę z Niemcami. W 1945 r. został aresztowany przez Gestapo i wysłany do oflagu Luckenwalde. Po wyzwoleniu wrócił do Polski. Po odmowie współpracy ze służbami Informacji Wojskowej, w 1946 r. został zmuszony do odejścia z wojska. Wkrótce Ludwik Iwaszko i jego rodzina zostali poddani szykanom oraz pozbawieni majątku. Do końca życia pozostał wierny ideałom polskiego oficera. Posiadał wiele odznaczeń wojskowych, szczególnym uczuciem darzył "Krzyż Wyzwolenia Krakowa 31 października 1918", którego miniaturkę nosił aż do śmierci. Zmarł 22 czerwca 1975 r. i został pochowany na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie.

Sezon grzybowy trwa!